Nguyên nhân của hoang tưởng là gì? | Safe and Sound
Hoang tưởng theo các chuyên gia tâm thần và bác sĩ tâm lý là những ý tưởng hay phán đoán sai lầm, không phù hợp với thực tế do bệnh nhân tâm thần sinh ra. Hoang tưởng là triệu chứng chủ yếu của các bệnh loạn thần và có một quá trình hình thành phức tạp. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân của hoang tưởng theo bác sĩ tâm thần là gì?
Nguyễn Hoàng Nguyên | Thạc sĩ. Bác sĩ – Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS
Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cồng đồng và Phát triển
1. Hoang tưởng là gì? Triệu chứng của hoang tưởng theo bác sĩ tâm thần là gì?
Hoang tưởng theo bác sĩ tâm thần là những ý tưởng hay phán đoán sai lầm và không phù hợp với thực tế. Bệnh nhân thường cho rằng hoang tưởng là hoàn toàn chính xác và không thể giải thích hay đả thông. Hoang tưởng sẽ chỉ mát đi khi nào bệnh nhân khỏi bệnh hoặc bệnh tình thuyên giảm. Hoang tưởng có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của bệnh nhân và làm biến đổi sâu sắc nhân cách của bệnh nhân.
Ảnh 1: Hoang tưởng là những phán đoán sai lầm, không có thật nhưng bệnh nhân tin vào chúng
Hoang tưởng gặp phải phổ biến là cảm giác rằng bệnh nhân đang bị đe dọa theo một cách nào đó, chẳng hạn như mọi người theo dõi hoặc có những hành động chống lại họ. Hoang tưởng có thể xảy ra với nhiều thời điểm trong ngày. Bệnh nhân hoang tưởng thường bắt đầu từ những suy nghĩ lo lắng. Họ lo lắng hoặc chờ đợi một cái gì đó bất thường quan trọng sẽ đến với mình, làm thay đổi cuộc đời họ. Sau đó, họ luôn nhìn thấy con người hoặc sự vật xung quanh mình có những thay đổi khác thường. Những thay đổi này liên quan đến bản thân họ nhưng họ không tự giải thích được tại sao sự thay đổi này lại xảy ra. Tiếp theo, những suy đoán hoang tưởng hình thành, bệnh nhân tìm thấy ý nghĩa của sự thay đổi và giải thích nó theo lối suy đoán của riêng mình. Hoang tưởng dần đần được hình thành và được củng cố một cách có hệ thống và có định.
2. Nguyên nhân của hoang tưởng theo bác sĩ tâm thần
Các bác sĩ tâm thần qua nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một số nguyên nhân của hoang tưởng. Vấn đề đầu tiên có thể sinh ra hoang tưởng là khi bệnh nhân ngủ quá ít. Một đêm bồn chồn, lo lắng thường sẽ không gây ra hoang tưởng. Tuy nhiên, nếu như bệnh nhân thường xuyên không ngủ, cơn mất ngủ bắt đầu gây ra các vấn đề về suy nghĩ. Bệnh nhân cho rằng mọi người bắt đầu chống lại mình, mặc dù mọi người vẫn đang bình thường như bao ngày. Ngoài ra, nếu một ai đó mất ngủ đủ lâu, họ có thể nghe và nhìn thấy những thứ không có thật, các bác sĩ tâm thần sẽ gọi là gặp ảo giác.
Nguyên nhân khác có thể dẫn đến hoang tưởng là căng thẳng. Căng thẳng gia tăng trong cuộc sống có thể khiến ai đó nghi ngờ người khác nhiều hơn. Đôi khi, căng thẳng không phải đến từ nỗi buồn, áp lực công việc hay điều gì đó tiêu cực trong cuộc sống. Căng thẳng có thể đến từ một điều gì đó cực kỳ hạnh phúc, ví dụ như đám cưới chẳng hạn. Căng thẳng có thể gây ra những suy nghĩ hoang tưởng cùng với một niềm vui tột độ.
Tình trạng sức khỏe tâm thần không ổn định cũng có thể gây ra hoang tưởng. Hoang tưởng là biểu hiện của tâm thần phân liệt và những triệu chứng khác trong tâm thần phần liệt có thể làm nặng nề hơn triệu chứng hoang tưởng hoặc tạo ra các hoang tưởng khác. Rối loạn nhân cách hoang tưởng khiến cho bệnh nhân có những suy nghĩ tiêu cực về người xung quanh. Họ có thể cho rằng người này không thích mình, chế giễu mình hoặc có âm mưu chống lại mình.
Sử dụng các loại thuốc như cần sa, chất gây ảo giác (LSD, nấm hướng thần) và chất kích thích (cocain, ketamin,…) khiến một số người hoang tưởng trong thời gian ngắn. Khi các chất hết tác dụng, sự hoang tưởng cũng biến mất. Bia rượu hay chất có cồn cũng có thể gây ra hoang tưởng ngắn hạn sau khi sử dụng liên tục vài ngày hoặc vài tuần. Về lâu dài, lạm dụng bia rượu trong thời gian dài có thể dẫn đến hoang tưởng và cả ảo giác.
Ảnh 2: Sử dụng chất kích thích gây ra hoang tưởng
Các bệnh thực tổn như Parkinson hay Alzheimer cũng có thể gây ra ảo giác và hoang tưởng. Những người gặp các dạng sa sút trí tuệ khác cũng có thể xuất hiện triệu chứng hoang tưởng. Bệnh nhân sẽ có các hành vi như giấu đi những thứ đồ trang sức hay tiền bạc và họ luôn có suy nghĩ rằng mọi người có ý định xấu với họ.
Thông thường, những người bị hoang tưởng sẽ không muốn điều trị vì họ không nhân ra suy nghĩ của họ là không thực tế. Do đó, chúng ta cần phát hiện sớm những biểu hiện của hoang tưởng để đưa họ đến bác sĩ tâm thần và điều trị kịp thời.
